Sınır Dışı Edilme (Deport) Nedir?

Sınır dışı edilme (deport), Türkiye’de bulunan yabancıların en çok karşılaştığı idari işlemlerden biridir. Kamu düzenini tehdit ettiği düşünülen, vize süresi dolmuş ya da izinsiz çalışan yabancılar hakkında İl Göç İdaresi tarafından sınır dışı kararı verilebilir. Peki, sınır dışı kararı nedir, hangi durumlarda uygulanır ve bu karara nasıl itiraz edilir?

Yabancıların Türkiye'den Geri Gönderilmesi Hakkında Her Şey

Türkiye’de ikamet eden yabancılar bazı hukuki durumlarla karşılaştıklarında sınır dışı edilme, yani deport kararıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu kararın alınmasında kamu düzeni, güvenlik, yasa dışı ikamet gibi pek çok faktör etkili olabilir. Bu makalede, sınır dışı nedir, hangi durumlarda uygulanır, nasıl itiraz edilir ve hangi mahkemeye başvurulması gerekir gibi merak edilen tüm soruları yanıtlıyoruz.

🔹 Sınır Dışı Edilme Nedir?

Sınır dışı edilme, yabancı bir kişinin Türkiye'de bulunmasının sakıncalı görülmesi hâlinde, hakkında verilen kararla ülke dışına çıkarılmasıdır. Bu durum, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 52. maddesinde düzenlenmiştir.

🔹 Kimler Sınır Dışı Edilebilir?

Kanuna göre aşağıdaki durumlarda yabancılar hakkında sınır dışı kararı verilebilir:

• Kamu düzeni, güvenliği veya sağlığı açısından tehdit oluşturanlar,

• Terör örgütü üyeliği, suç örgütüne mensubiyet veya destek faaliyeti bulunanlar,

• Vize veya ikamet süresi bitmiş olmasına rağmen ülkede kalanlar,

• Sahte belgeyle ikamet ya da çalışma izni almaya çalışanlar,

• Çalışma izni olmadan çalışan yabancılar,

• Suç işleyen veya hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunan kişiler,

• Türkiye’ye yasa dışı yollardan giren veya çıkan yabancılar.

🔹 Sınır Dışı Edilemeyecek Kişiler

Bazı yabancılar hakkında sınır dışı kararı verilmiş olsa dahi, bu karar uygulanamaz. Kanunen koruma altındaki kişiler şunlardır:

• Ölüm cezası, işkence, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele riski taşıyan ülkelere gönderilecek olanlar,

• Ciddi sağlık sorunları nedeniyle tedavisi Türkiye’de sürenler (geçici koruma olabilir),

• Eğitim hayatı kesintiye uğrayacak çocuklar,

• Mağdur kadınlar veya insan ticareti mağdurları (belirli şartlarla).

🔹 Sınır Dışı Kararı Nasıl Verilir?

Sınır dışı kararı, İl Göç İdaresi tarafından verilir. Bu karar yazılı olarak kişiye bildirilir ve 15 gün içinde dava açma hakkı olduğu belirtilir.

Yabancıya ayrıca, kendi isteğiyle ülkeyi terk etmesi için en fazla 15 gün süre verilebilir. Ancak kamu güvenliği gibi acil durumlarda bu süre tanınmadan doğrudan deport işlemi uygulanabilir.

🔹 Sınır Dışı Kararına Nasıl İtiraz Edilir?

Yabancı hakkında sınır dışı kararı verildiğinde bu kararın iptali için:

• 15 gün içinde İdare Mahkemesi’ne dava açılması gerekir.

• Bu başvuru işlemi deport uygulamasını otomatik olarak durdurur.

• Mahkeme kararı genellikle dosya üzerinden hızlı bir şekilde verilir.

Dava sürecinde profesyonel bir yabancılar hukuku avukatıyla çalışmak büyük önem taşır.

🔹 İdari Gözetim Kararına İtiraz: Sulh Ceza Hakimliği Devrede

Eğer yabancı, sınır dışı edilmeden önce Geri Gönderme Merkezi’nde tutuluyorsa, bu bir idari gözetim kararıdır. Bu karar da hukuka aykırı olabilir.

➡️ İtiraz yolu:

• 7 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulur.

• Amaç, kişinin alıkonulma halinin hukuka uygunluğunun denetlenmesidir.

• Eğer hakim, gözetimin haksız olduğuna kanaat getirirse kişinin serbest bırakılmasına karar verir.

🔁 Bu başvuru, İdare Mahkemesi'ne yapılan sınır dışı itirazıyla eş zamanlı yürütülebilir.

🧭 Süreç Nasıl İşliyor?

Karar Türü	Başvurulacak Yer	Süre	Hedef
Sınır dışı kararı	İdare Mahkemesi	15 gün	Kararın iptali
İdari gözetim kararı	Sulh Ceza Hakimliği	7 gün	Serbest bırakılma

⚖️ Danıştay Kararları Ne Diyor?

📌 1. Somut Delil Zorunluluğu – Kamu Düzeni Gerekçesi Yetmez

“Kamu düzeni veya güvenliği gerekçesiyle sınır dışı kararı verilebilmesi için, ilgili kişinin bu düzene yönelik somut ve ciddi bir tehdit oluşturduğuna dair kanıtların dosyada bulunması zorunludur.” Danıştay 10. Daire, 2021/5623 E., 2022/1981 K.

🔍 "Genel gerekçeler" ile değil, belirli eylemlere veya delillere dayalı kararlar verilebilir.

📌 2. Uluslararası Koruma Başvurusu Varken Deport Edilemez

“Uluslararası koruma başvurusu devam eden bir yabancının sınır dışı edilmesi hukuka aykırıdır. Başvurunun değerlendirilmesi tamamlanmadan sınır dışı kararı uygulanamaz.” Danıştay 10. Daire, 2019/794 E., 2020/2145 K.

🔍Özellikle iltica başvurusu yapanlar için, sürecin bitmesini beklemek zorunludur.

📌 3. Aile Birliği Varsa Deport Kararı İptal Edilebilir

“Türkiye’de eşi ve çocukları bulunan yabancı hakkında sınır dışı kararı verilmesi, aile birliği hakkını ihlal edeceğinden ölçülülük ilkesi gereği bu tür kararlar iptal edilmelidir.” Danıştay 10. Daire, 2020/1832 E., 2021/5033 K.

🔍 Aile bağları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa gereği korunur.

📌 4. Sınır Dışı Edilecek Ülkede Hayati Tehlike Varsa Uygulanamaz

“Geldiği ülkede işkence, kötü muamele veya ölüm tehdidi altında bulunan kişinin sınır dışı edilmesi, geri gönderme yasağını ihlal eder.” Danıştay 10. Daire, 2018/3342 E., 2019/1420 K.

🔍Bu karar, non-refoulement (geri gönderme yasağı) ilkesinin Danıştay içtihadıyla nasıl benimsendiğini gösterir.

Görüldüğü üzere, Danıştay kararları sınır dışı işlemlerinde idarenin keyfi uygulamalarına karşı bireyin temel hak ve özgürlüklerini koruyucu bir denetim mekanizması oluşturmaktadır; bu nedenle her sınır dışı kararının mutlaka somut gerekçelere dayanması ve hukuka uygun şekilde uygulanması gerekmektedir.

Sınır dışı (deport) kararı ciddi sonuçlar doğuran bir idari işlemdir. Bu süreçte yapılacak küçük bir hata, geri dönüşü olmayan hak kayıplarına yol açabilir. Hakkınızda verilen sınır dışı veya idari gözetim kararına karşı mutlaka süresi içerisinde hukuki yollara başvurmanız gerekmektedir. Bu nedenle sınır dışı kararıyla karşılaştığınızda alanında deneyimli bir yabancılar hukuku ve ceza avukatından profesyonel destek almanız hak kaybı yaşamanızın önüne geçecektir.